Ciemiężyca: Veratrum
Ciemiężyca zielona: Veratrum lobelianum Bernhardi
Surowiec leczniczy: kłącze, ziele.
Co zawiera: dużo alkaloidów, a są to: przede wszystkim protoweratryna i protoweratrydyna, także cewadyna, czyli krystaliczna weratryna, alkaloid jerwina, alkaloid germeryna, alkaloid rubijerwina, alkaloid pseudojerwina, kwas chelidonowy, kwas weratrynowy, skrobia, żywice, gorzki glikozyd weratramaryna.
Ciemiężyce są długowiecznymi bylinami z rodziny melantkowatych. W Polsce gdzieniegdzie uprawia się je w ogrodach. Są roślinami okazałymi, z szerokimi eliptycznymi liśćmi oraz kwiatami zebranymi w groniaste kwiatostany. Naturalnie nie jest je łatwo spotkać, rosną głównie w górach, w Sudetach i Karpatach. Ciemiężyce, mimo, że są roślinami bardzo silnie trującymi, od wieków wykorzystywane były w medycynie. Trujące i lecznicze właściwości ciemiężycy znane były już w starożytnym Rzymie, jak i tradycyjnej medycynie chińskiej. Wiedziano również, że największa koncentracja toksyn występuje w podziemnym kłączu ciemiężycy i to ono stanowiło najcenniejszy materiał zielarski. Różnorodne mikstury sporządzone z ciemiężycy zalecano na szereg, czasami zupełnie niezwiązanych ze sobą, chorób. Na przykład nalewkami z ciemiężycy zwalczano pasożyty skóry takie jak wszy, pchły i świerzbowiec. Nalewka ciemiężycowa wtarta w skórę powoduje długotrwałe i silne znieczulenie miejscowe, co też było często wykorzystywane przy zwalczaniu nerwobóli, bóli mięśni oraz stawów.
Przypisywane ciemiężycy lecznicze właściwości, a jednocześnie jej silna toksyczność, wynikają z faktu, że roślina ta zawiera wiele trujących alkaloidów.
Działanie lecznicze
- Alkaloidy zawarte w surowcu niszczą wiele pasożytniczych roztoczy i owadów, dlatego dawniej wykorzystano nalewkę i ocet ciemiężycowy w zwalczaniu pcheł, wszawicy, świerzbowca itp.
- Działa silnie przeciwbólowo (stosowana zewnętrznie w postaci wyciągu alkoholowego). Polecana jest w nerwobólach i zapaleniu stawów, bólach nerwu trójdzielnego jako bardzo skuteczny środek uśmierzania bólu i znieczulenia.
Maść, ocet lub nalewka ciemiężycowa podane na skórę nieuszkodzoną wywołują uczucie rozgrzania, czasem nawet palenia i kłucia, potem jednak przynoszą efekt ochłodzenia i obniżenia odczuwania czucia i bólu. Jest to dobry środek przeciwbólowy, pewny w działaniu, ale może być stosowany tylko na nieuszkodzoną skórę, aby nie doprowadzić do działania ogólnego. Niszczy pasożyty.
- Obniża ciśnienie krwi (stosowana np. w postaci nalewki).
❗ Uwaga! Z uwagi na silne działanie rośliny trzeba być bardzo ostrożnym w jej stosowaniu. Przedawkowanie rośliny może powodować: nudności, wymioty, ślinotok, biegunkę, uszkodzenie serca, uczucie pieczenia w przełyku. Każde spożycie ciemiężycy powinno być skonsultowane z lekarzem, gdyż skutki mogą okazać się odwrotne do zamierzonych.
W warunkach domowych można jedynie sporządzić nalewkę i ocet ciemiężycowy zabijające wszy i pchły, roztocze i inne stawonogi pasożytnicze.
Ciekawostki
- W lecznictwie ludowym korzeń ciemiężycy był traktowany jako lekarstwo ostateczne, gdy żadne inne nie chciało pomóc. Stosowano go zewnętrznie w postaci maści na parchy u ludzi i zwierząt oraz wewnętrznie na uporczywe febry, szaleństwo i "niemoc padaiącą".
- Wywar z ciemiężycy zielonej wykorzystywany jest do walki z pasożytami. Spryskane nim rośliny nie są zjadane przez owady, ptaki i gryzonie. Powąchanie proszku spowoduje u nich nagłe krztuszenie się i kichanie lub wywołanie ostrej wydzieliny. Płazy czy owady tego nie przeżyją. Proszek ciemiężycowy z łatwością zabija ryby, więc nie zaleca się sypać jej wokół oczek wodnych lub stawów. Ciemiężyca i proszek z niej nie wywiera negatywnego wpływu na inne rośliny.
- Ciemiężyca zielona nie działa jednak na ślimaki. Wyjątkiem jest też kilka rodzajów chrząszczy, które same chcą nasycić się weratryną (trujący alkaloid zawarty w ciemiężycy), by nie stać się łatwym łupem.
- Ciemiężyca odegrała duża rolę jako broń chemiczna – proszek z niej rozsypywany był w kierunku wroga.
- Posiadając w ogrodzie ciemiężycę należy uważać podczas prac (np. plewienia chwastów wokół niej) aby sok tej rośliny nie dostał się do ran lub na powierzchnię skóry (wskazane dobre rękawiczki).
- Rosnąca ciemiężyca sama w sobie nie wykazuje działania odstraszającego, nie wydziela weratryn, toksyczne działanie ma sproszkowana ciemiężyca lub rozpylony ocet 1-procentowy albo nalewka.
Stosowanie ciemiężycy
MAŚĆ Z CIEMIĘŻYCY do wcierania 3-5%
Tinctura Veratri 5,0, Lanolini 10,0, Vaselini 20,0, wymieszać.
NALEWKA do wcierania 1:10
1 część surowca na 10 części spirytusu, macerować 7-8 dni, przefiltrować.
Dawki doustne wg dr H. Różańśkiego sproszkowanego kłącza ciemiężycy, wymieszane z miodem lub w pigułkach 30-150 mg dziennie. Odwar – Decoctum z kłącza 0,3 g/100 ml wody; 2 razy dziennie po 50 ml.
Suszony korzeń ciemiężycy zielonej kupisz tu: KLIK
Źródła:
- https://rozanski.li/1392/ciemiezyca-veratrum-w-leczeniu-nadcisnienia/
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Ciemi%C4%99%C5%BCyca_zielona
- https://wegedroga.pl/ciemiezyca-naturalna-bron-chemiczna/
- fot.: https://atlas.roslin.pl/plant/8154
Komentarze
Prześlij komentarz